Ahtapot (Octopus), Ahtapotgiller (Octopodidae) familyasındandır. Bu canlılar, kafadan bacaklı grubunda yer alan ve vücutlarında dokunaçları bulunan yumuşakçalardandır. Denizlerde yaşayan bu canlıların yaklaşık 50 türü bulunur ve tüm denizlerde yaşayabilirler.

Ahtapotlar denizlerde bulunan en esnek canlılardan biridir. Esneklikleri o kadar iyidir ki 2-2,5 cm ebatında bir delikten bile geçebilirler. Vücut uzunlukları 2-3 santimetre olabilirken bazı türleri 10 metre uzunluğunda olabilir. Kompleks bir beyin yapısına sahip olan tek yumuşakçadır. Gelişmiş gözleri bulunur ve ayrıca gelişmiş bir beyinleri vardır. Üst deri iç organlarını korur. Ahtapotlarda iki böbrek, karaciğer, iki solungaç, gonadlar ve kalp bulunur. Kalpleri üç kısımdan oluşur. Özellikle savunma mekanizması olarak bilinen mürekkep kesesi bu kısımda yer alır. Yuvarlak ve kısa yapıda vücutları vardır. Ahtapotların gövdelerinde iskelet ve kılçık olmadığı için ufak ebatlara gelerek büzülebilirler. Baş kısmından yanlara doğru sekiz adet kolları bulunur. Kollarının uzunlukları aynıdır ve kollarının çıkış bölümünde kısa bir zar ile bağlıdırlar. Uzunluklarının %70-75'ini kollar oluşturur. Kollarının alt bölümlerinde sırayla dizili olarak vantuz adı verilen yuvarlak kısımlar vardır. Bu yuvarlaklar ahtapotun yapışmasına yarar. Birçok ahtapotta vantuzlar çift sıralıdır. Eledone cinsi olan ahtapotların kollarında tek sıra vantuz vardır. Ahtapotun ventral kolları lateral kollara oranla daha kısadır. Sinir yapılarının birçoğu kollarındadır. Bu sebepten dolayı şekilleri algılayamazlar. Kesinlikle tam bir şekil bilmemektedirler. Ancak tatları iyi bilirler ve dokunma duyuları oldukça hassastır. Erkekler ve dişilerde kol uzunlukları değişmektedir. Dişilerde kollar kalın ve kısadır. Erkeklerde ise kollar uzun ve ince olur. Solunumu manto boşluklarında yer alan solungaçlar ile yapar. Yarıklar ve kayalıkların arasında gizlenerek yaşarlar. Ilık suları tercih ederler ancak tüm denizlerde de görülebilirler. Ayrıca derinlikleri fazla olan yerleri tercih ederler.

Ahtapotlar kayalıkların üzerinde kolları sayesinde sürtünme yoluyla hareket ederler. Baş yapısı huniye benzer ve bu sayede başlarının alt tarafındaki düzenekten hızlı bir şekilde su çekip boşaltırlar. Bu boşaltma püskürterek olduğundan rahatlıkla hareket ederler. Bazen bu püskürtme yöntemini tehlikede hissettiklerinde korunmak için de kullanabilirler. Çoğunlukla bu püskürtme nedeniyle mürekkep balığı ile karıştırılırlar. Salgıladıkları mürekkep, suyu bulandırarak düşmanlarından hızlıca kaçmalarını sağlar. Ahtapotlar ürkek ve çekingen canlılardır. Genellikle kayalıklarda saklanırlar ve yalnızca avlanmaları gerektiğinde cesaretli olurlar. Avlanma sırasında kollarının yardımıyla avlarını kolayca vantuzlarına yapıştırarak kaçmalarını engellerler. Çeşitli canlıları içeren kompleks beslenme düzenleri vardır. Ahtapotlar yengeç, istiridye, bivalvler, küçük balıklar, ıstakoz ve midye gibi canlıları yemeyi severler. Avlanma sırasında çevik bir şekilde avlarının üzerine atlarlar. Kabuklu canlılardan yakaladıkları zaman kabuklarını kırmak için kollarıyla baskı uygularlar. Bu sayede kabuğu kırdıkları gibi çift yapılı olan çeneleri ve dişli dillerini kullanarak avını parçalarlar. Özellikle yengeç karapasları ve bivalv kabuklarının deliğini açarlar. Bu deliğe avlarının vücuduna paralyzing venom (avını hareketsiz bırakan bir zehir türü) enjekte ederler. Bu şekilde saldırgan yengeçleri ve bivalvleri etkisiz hale getirirler.

Ahtapotlar ortama göre renk değiştirebilirler. Genellikle bir tehlike yaklaştığında bulundukları kayanın rengini alarak dikkat çekmezler. Bu nedenle deniz bukalemunları olarak da adlandırılırlar. Denizde parlak renkli ve ses çıkaran her şey çok dikkatlerini çeker. Bu canlılara tersten bakıldığında başlarının orta kısmında koyu renkli kesici ağızları görülür. Erkek ahtapotlarda, bu kısmındaki kollarından biri mutasyona uğrayarak cinsel organa dönüşür ve hektokotil adını alır.

Ahtapotlar eşeyli üreme ile çoğalır. Erkek ahtapotlar olgunluğa 8-10 aylıkken erişir. Manto boyu 8-9 cm boyunda olur. Dişi ahtapotlar ise cinsel olarak olgunluğa 16-18 aylıkken ulaşır. Manto boyları ise 13-15 cm olur. Ahtapotların yaşam süreleri çoğunlukla yumurtalama ile sona erer. Bu nedenle dişi ahtapotların olgunluğa erişme zamanları yaşam sürelerini belirler. Manto boyu 13-14 cm olan dişi 18-24 ay civarında yaşam süresine sahip olur. Erkek ahtapotların ise 3-4 yıl civarında yaşam süreleri vardır. Dişilerde ise bu süre 2-3 yıl olarak devam eder. Çiftleşme sırasında erkek dişi ahtapota yaklaşır ve dişinin ağzının üzerine oturduğu esnada hektokotilize kolunu dişinin manto boşluğundan içeri sokarak spermlerini salar. Çiftleşme birkaç saat devam edebilir. Birleşen çift bu olayı bir hafta boyunca defalarca tekrarlar. Değişik bireylerle de birleşme olabilir. Döllenme olmamışsa defalarca tekrarlanır. Döllenme olduğunda dişi ahtapotlar yumurta bırakmak için güvenli bir yer arar. Bunun nedeni yumurtalarının rahatsız olmayacağı bir yuvaya bırakılması gereklidir. Erkeğin bıraktığı spermatoforlar ovaryumda olur. Ayrıca boş olanlar dışarı atılır. Manto boyu 12-13 cm olan dişi 130,000-250,000 civarında bentik yumurta üretebilir. Bazen yumurta sayısı 400,000'e kadar çıkabilir. Döllenmiş olan yumurtalar ovaryum içinden salgılanan salgı ile dışarı atılır ve dişinin bulduğu yuvanın tavanına yapıştırılır. Sonrasında yuvanın güvenliği için delik, çatlak ve yarıklar ufak taşlar ve kabuklar ile kapatılır. Yumurtaların çatlaması 25 derece sıcaklıkta 20-25 gün civarında olur. Eğer 13 derece ise 125 gün sürer. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra dişi ahtapot ölür. Yumurtadan çıkan yavrular yuvayı terk ederler.